در حالی که از آغاز سال جاری، مجلس و دولت حداقل بر سر موضوعاتی چون ابلاغ و اجرای قانون، دانشگاه آزاد و حذف یارانه ها با یکدیگر وارد منازعات جدی شده اند، روز گذشته نشست مشترکی میان مجلس و دولت برگزار شد تا طرفین از عزم خود برای حل اختلافات بگویند.عزمی که پیش از آنان در سخنان ایت الله خامنه ای تبلور یافته و راه را نشان داده بود.

محمود احمدي نژاد ديروز به جلسه مشترك دولت و مجلس رفته بود تا طرفين بتوانند پس از ماه ها چالش و درگيري به آرامشي سياسي نزديك شوند، اما در حالي كه واپسين جدل ها ميان پارلمان و محمود احمدي نژاد بر سر تخلفات وي در اجرا و ابلاغ قانون اساسي بوده است، رئيس دولت روز دوشنبه براي اجراي قانون شرط تعيين كرد و گفت: "اگر شما قانون را خوب تصويب كنيد، دولت هم با همه‌ توان تلاش مي‌كند كه آن را به خوبي اجرا كند."

سخنی که تاکیدی دیگر برسخن قبلی وی بود مبنی بر اینکه تنها آن دسته از قوانين را رعايت خواهد كرد كه از نظر او "خوب" باشد.

پایمردی های بی پایان خامنه ای

گفته مي شود اين نشست به اصرار آيت الله علي خامنه اي ترتيب داده شده است، چرا که  وي در سخنراني چهارشنبه هفته گذشته با فراخواندن دولت و مجلس به وحدت گفته بود: "هیچکس نباید به گونه ای سخن بگوید که مردم به دولت، مجلس و قوه قضایی بدبین شوند."

  اين دخالت روز گذشته مورد تاكيد علي لاريجاني نيز قرار گرفت. وي گفت: "توصيه‌هاي معظم له در اين شرايط بسيار به‌موقع و لازم بود و اگر نگاه‌ها به هم نزديك شود و همه‌ ما در يك جهت حركت كنيم، بسيار مفيد است."

رئيس دولت و مجلس روز گذشته در حالي با چهره گشاده با يكديگر ملاقات كردند و به دوربين عكاسان لبخند زدند كه همين ماه گذشته علي لاريجاني، به طور تلويحي دولت محمود احمدي نژاد را دولت "فرومايگان" و "گردن كشان" لقب داده بود و همزمان برادر وي صادق لاريجاني نيز به انتقاد شديد از ادبيات گفتاري رئيس دولت دست زده بود.

جنگ بر سر مترو

در ماه ها و هفته هاي گذشته، پس از آنكه دولت به طور غيرقانوني از ابلاغ قوانين تصويب شده در مجلس سر باز زد، علي لاريجاني براي نشان دادن عزم خود در مهار رئيس قوه مجريه جمهوري اسلامي به جاي او چندين قانون را ابلاغ كرد كه خشم محمود احمدي نژاد را به همراه داشت.

در يكي از آخرين مواردرئیس مجلس هشتم علیرغم مخالفت دولت، 2 میلیارددلار بودجه به مترو تهران اختصاص داد که تمرد بانك مركزي از اعطاي اين بودجه به مترو را به همراه داشت.محمود احمدي نژاد تعيين چنين بودجه اي را غيرقانوني توصيف و تاكيد كرده بود لزومي به اجراي آن نمی بیند.

اين تمام ماجرا نبود، پيش از آن علي لاريجاني قانون تجمیع انتخابات دوره چهارم شوراها با انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری نيز  را برای اجرا به دستگاه های دولتی ابلاغ کرده بود.

درخواست دوباره "کودک عزیز شده"

اما محمود احمدي نژاد نيز بيكار ننشست. با سابقه حمايت هاي رهبرجمهوري اسلامي از وي در بحران هاي سياسي مشابه، روز بيستم مرداد اعلام كرد كه آيت الله خامنه اي را براي حل اختلافات خود با مجلس فرا خواهد خواند.

ناظران اما با استناد به سخنان اخير رهبر جمهوري اسلامي می گویند اين بار آيت الله خامنه اي آنچنان كه رئيس دولت انتظار داشته، در اين آخرين منازعات به نفع وي دخالت نكرده و حل اختلافات را برعهده شوراي نگهبان گذاشته است: "از چندی قبل از شورای نگهبان خواسته ایم در مواردی که میان مجلس و دولت محل گفتگو و مناقشه است ورود کند تا با مشخص شدن حدود اختیارات و وظایف مسائل حل شود و تفکیک قوا که از اصول قانون اساسی است تحقق پیدا کند."

اين مي تواند اقدامي احتياط آميز از سوي رهبر جمهوري اسلامي در پاسخ به نارضايتي خيل عظيمي از اصولگرايان باشد كه مي پندارند رهبر جمهوري اسلامي حتي قادر به ايجاد توازن سياسي ميان نيروهاي خودي و محافظه كار نيست. در اين ميان علي مطهري در صريح ترين موضع گيري از اين دست، محمود احمدي نژاد را به "كودكي عزيز كرده"، تشبيه كرده بود كه هرچه دیگران را اذیت می کند مورد تشویق قرار می گیرد. روشن بود كه مخاطب فرزند آيت الله مطهري كسي جز رهبر جمهوري اسلامي نمي تواند باشد.

20 میلیارد دلار بیشتر نمی دهیم

از آغاز سال 89 شكاف ميان مجلس و دولت كه در سال هاي اخير نزاعشان بر سر ماجراهايي چون استيضاح علي كردان و متهم كردن دولت به اختلاس ميليارد دلاري در هزينه بودجه، بالا گرفته بود، عميق تر شد.

در ماه فروردين اختلافات شديدي در مورد درآمد حاصل از "حذف يارانه ها" ميان مجلس و دولت بروز كرد. دولت همه درآمد 40 ميليارد دلاري را براي خود مي خواست و اصرار داشت تا تمام پولي كه با حذف يارانه ها نصيب دولت مي شد را برداشت كند.اما مجلس هنگام بررسي لايحه بودجه سال 89 درآمد دولت را حداكثر 20 هزار ميليارد تومان تصويب كرد.  اين در حالي بود كه رئيس دولت در آخرين روزهاي سال 88 در يك گفتگوي تلویزیونی نمايندگان مجلس را مورد حمله قرار داده و گفته بود اگر لازم باشد قانون يارانه ها را به "همه پرسي " خواهد گذاشت.

در نوروز 89 نيز آيت الله خامنه اي به حمايت از محمود احمدي نژاد شتافت و در سخنراني خود در حرم امام رضا گفت: "همه دستگاهها از جمله دستگاه قانونگذاری بايد به دولت كمك كنند."

به این ترتیب پس از كش و قوس فراوان نتيجه مبهمي به دست آمد. دولت نتواست 40 ميليارد دلار را تصاحب كند اما  دوره اجراي اوليه طرح از يكسال به نه ماه کاهش پیدا کرد تا به گفته معاون پارلماني محمود احمدي نژاد نظر دولت برای درآمدها نيز تامين شده باشد.

مجلس را به توپ می بندیم

مناقشه دوم بر سر دانشگاه آزاد بود. محمود احمدي نژاد هواي تسخير آن را داشت. وي به عنوان رئيس شوراي انقلاب فرهنگي اساسنامه اي تصويب كرد که بر اساس آن اعضای هیات امنای دانشگاه باید تغییر می کردند. اين تغيير موجب مي شد تا شورای عالی انقلاب فرهنگی در اداره این دانشگاه دست بالا را پيدا كند. به ديگر بيان ترکیب هیات امنا باید به گونه‌ای شود که هیات موسس دانشگاه ـ نزديك با آيت الله هاشمي رفنسجاني- قدرت کمتری نسبت به نمایندگان دولت و شورای عالی داشته باشد.

اما علي لاريجاني و همراهانش در مجلس هشتم بار دیگر جنگ قدرت با دولت را، این بار در حمايت از آيت الله هاشمي رفسنجاني آغاز كردند.  24 ساعت پس از آنكه دادگاهي در تهران مصوبه مذكور را غيرقانوني اعلام مي كرد مجلس هشتم نيز  کلیات طرحی را تصویب کرد که بر اساس آن مصوبه این شورا در مورد تغییر اساسنامه دانشگاه آزاد لغو می شد.

نزاع بالا گرفت. محمود احمدي نژاد حاميانش را فرا خواند. چند صد تن از آنها به مقابل پارلمان رهسپار شدند تا با شعار "لاريجاني حيا كن رياست رو رها كن" خشم محمود احمدي نژاد از رئيس مجلس را به وي گوشزد كنند.

آن ها همچنين خواستند به تكرار تاريخ دست بزنند و نقش لياخوف روسي را اجرا كنند. حمید رسایی، علیرضا زاکانی، علی اصغر زارعی و طیبه صفایی در جمع حاميان محمود احمدي نژاد حضور یافتند؛همان ها كه تهديد مي كردند اگر مجلس از این تصمیم خود کوتاه نیاید، مجلس را به توپ خواهند بست.

حسینیان و کوچک زاده تنها مشکل اصولگرایان

همزمان علي مطهري در حمايت از  علي لاريجاني ـ همسر خواهر خود ـ پشت تريبون مجلس رفت و در حمله  ای بي سابقه روح الله حسينيان و كوچك زاده را مورد تهاجم لفظي قرار داد: "اصولگرایان هیچ مشکلی جز امثال جنابعالی و دوستا‌نتان که برنامه دیروز را اجرا کردید، ندارند، مثل آقای کوچک‌اف که ریشه روسی دارد و نام کوچک‌اف را به کوچک‌زاده تبدیل کرده است."

همزمان كاظم دلخوش از نمايندگان اصولگرا نيز پا به ماجرا گذاشت و با انتقاد از اعطاي مجوز راهپيمايي به حاميان دولت توسط وزارت کشور، تلویحا این وزارتخانه را به تقلب در انتخابات به نفع احمدي نژاد متهم كرد: "اگر شما عرضه داشتید رای احمدی‌نژاد را در تهران بیشتر از رقبا می‌کردید و تهران را بهتر اداره می‌کردید."

كار تا حدی بالا گرفت که روح الله حسنیان برای نزاعی فیزیکی از جا برخاست و به سوی نمایندگان منتقد دولت حمله کرد. اما آيت الله خامنه اي هنوز دم از "وحدت و همدلي" ميزد. دوم تير، او در واكنش به مجادلات بر سر دانشگاه آزاد، با اساتید بسیجی دانشگاه گفت :" حفظ وحدت، همدلي و انسجام در جامعه و پرهيز از هرگونه اختلاف و شكاف، نظر رهبري در اين برهه حساس است."

تنها دو هفته پیش از آن نيز دیدار با نمایندگان مجلس هشتم، خواستار پرهیز از اختلافات فرساینده میان دولت و مجلس شده  و افزوده بود: "اينكه هر يك از دو طرف بگويند ما همه كارها و وظايف خود را انجام داده ايم و طرف مقابل بايد جلو (كوتاه) بيايد قابل قبول نيست."

در ميانه اين دو ميدان داري آيت الله خامنه اي اما اتفاق ديگر رخ داد. محمود احمدي نژاد وقعي به درخواست رهبر جمهوري اسلامي براي "وحدت" نگذاشت و به صورت يك طرفه جلسه اي را كه قرار بود بين سران سه قوه براي رفع اختلافات موجود برگزار شود لغو كرد.

سرانجام رهبر جمهوري اسلامي نااميد از هر وحدتي ميان مجلس و آيت الله هاشمي از يك سو و محمود احمدي نژاد و حاميانش از سوي ديگر، براي هشتمين بار به صورت مستقيم وارد مجادلات بر سر دانشگاه آزاد شد و  با "ملال انگيز" خواندن اين اختلافات خواستار توقف همزمان اساسنامه شوراي فرهنگي و همچنين وقف دانشگاه آزاد شد.

اما اين آخر بازي نبود. اختلافات ميان رئيس پارلمان و رئيس دولت حتي به پوشاك مردانه هاكوپيان نيز رسيد. نوزدهم مرداد  لاريجاني با  ارسال نامه اي به احمدي نژاد خواستار لغو مصوبه دولت شد كه براساس آن پروانه بهره برداري هاكوپيان براي هفت سال ديگر در محدود 120 كيلومتري تهران تمدید می شد.

هیچ شکافی وجود ندارد

با تمام اين احوال محمود احمدي نژاد هفته گذشته در مصاحبه با تلويزيون پرس تي وي اعلام كرد كه كه در نظام جمهوري اسلامي شكافي ميان نخبگان جمهوري اسلامي وجود ندارد: "اکنون نيز در ايران هيچ شکافی وجود ندارد."

بحران انواع شکاف

برخي ناظران ديدار روز گذشته دولتيان و مجلسيان را تلاشي براي "حفظ ظاهر" مي نامند. آن ها شكاف در جناح راست را بسيار عميق تر از آن مي دانند كه با چنين نشست هايي قابل ترميم باشد. آن ها همچنين پيش بيني مي كنند اوج گرفتن دوباره مجادلات ميان مجلس و دولت به طور ناخودآگاه بر تضعيف جايگاه رهبرجمهوري اسلامي نيز اثر خواهد گذاشت چرا كه در ادبيات مقامان جمهوري اسلامي، سخنان ايت الله خامنه اي "فصل الخطاب" ناميده مي شود. حال آنكه اين "فصل الخطاب" در ماه ها و سال هاي گذشته بارها از سوي طرفين دعوا زير پا گذاشته شده است.

اين همه در حالي است كه نظام جمهوري اسلامي به جز شكاف درون جناحی، درگيري شديدي نیز با نخبگان سياسي اصلاح طلب دارد. حاکمان فعلی در فرآيندي كه مخالفان آن را "كودتا" مي نامند سران سياسي احزاب اصلاح طلب را به زندان انداخته و آراي انتخاباتي رهبران سياسي آنها يعني ميرحسين موسوي و مهدي كروبي را جابجا كرده اند.

كارشناسان البته شكاف سوم را حياتي تر مي دانند. آنان مي گويند نظام جمهوري اسلامي و رهبران آن با بحران "عدم مشروعيت" در جامعه دست و پنجه نرم مي كنند. جامعه شناسان سياسي می گویند  شكاف ميان شهروندان با حكومت در بالاترين حد خود از زمان انقلاب اسلامي به اين طرف است.